ارزهای دیجیتال و شبکه‌های رمز ارز به‌طور مداوم در حال بهبود هستند تا بتوانند با تقاضاهای روزافزون جهانی سازگار شوند. یکی از گسترده‌ترین پیشرفت‌های بلاک چین و پلتفرم‌های رمز ارز، هارد فورک (Hardfork) نام دارد که در ادامه به‌طور مفصل به این مفهوم و تفاوت آن با سافت فورک (Softfork) می‌پردازیم.
فورک چیست؟
قبل از اینکه به هارد فورک و تفاوت آن با سافت فورک بپردازیم لازم است با مفهوم فورک آشنا شوید. به بیان ساده، فورک در بلاک چین به معنای کپی کردن کد و تغییر آن برای ایجاد یک نرم‌افزار یا محصول جدید است. فورک‌ها در پروژه‌های متن‌باز (Open Source) بسیار رایج هستند و به‌صورت گسترده‌ای انجام می‌شوند.
برای اینکه پروژه‌های متن‌باز برای کاربران خود ایمن‌تر و قابل‌اعتمادتر شوند نیاز به فورک دارند تا رابط تعاملی آن‌ها تعاملی‌تر و بهتر شود و بتوانند کاربران بیشتری را در سراسر جهان جذب کنند. کدهای پروژه‌های متن‌باز برای همه افراد قابل‌مشاهده است. بنابراین هر کسی می‌تواند آن‌ها را تغییر دهد، ویرایش کند و هیچ حق کپی‌رایتی در این زمینه وجود ندارد.
هارد فورک چیست؟
در فناوری بلاک چین که زیربنای ارزهای دیجیتال است، هارد فورک به تغییر اساسی در پروتکل‌های یک شبکه بلاک چین اشاره دارد. پروتکل شبکه چیست؟ هر بلاک چین با مجموعه‌ای از قوانین اداره می‌شود که مشارکت‌کنندگان در شبکه باید به آن‌ها پایبند باشند. این قوانین، شامل پارامترها و استانداردهای خاص برای استخراج، استیکینگ (Staking)، ارتباطات نودها (Nodes)، مشخصات تراکنش و غیره می‌شوند. هاردفورک به معنای تغییر در این قوانین است.
به عبارت ساده، هارد فورک، یک ارز دیجیتال واحد را به دو رمز ارز مجزا تقسیم می‌کند و باعث می‌شود که تراکنش‌ها یا بلوک‌های قبلی نامعتبر یا معتبر شوند. در نتیجه تقسیم بلاک چین، دو شبکه به‌صورت همزمان وجود خواهند داشت و به‌صورت موازی اجرا خواهند شد اما بر روی یکدیگر تاثیر نخواهند داشت. برخی از نودها این ارتقای نرم‌افزاری را می‌پذیرند اما برخی دیگر آن را قبول نمی‌کنند. نودهایی که هارد فورک را می‌پذیرند یک بلاک چین کاملا جدید را ایجاد می‌کنند. علاوه بر این، بلوک‌های تاییدشده و اضافه‌شده به بلاک چین اصلی، به بلاک چین جدید اضافه نمی‌شوند.
یک مثال خوب از فورک های بیت کوین، اتفاقی بود که برای بیت کوین (BTC) و بیت کوین کش (BCH) افتاد. از آنجایی که بیت کوین بین تریدرهای ارز دیجیتال به‌شدت محبوب شده بود، توانایی این شبکه برای پردازش تراکنش‌ها با بلوک‌های دارای ظرفیت ۱ مگابایت، تبدیل به یک چالش برای آن شد.
کسانی که فکر می‌کردند فرایند پردازش تراکنش‌ها توسط بیت کوین کند است تصمیم گرفتند که اندازه بلوک‌ها را به ۸ مگابایت ارتقا دهند تا پردازش سریع‌تر اتفاق بیفتد. با این حال، همه با این ایده موافق نبودند. بنابراین، هارد فورک بیت کوین اتفاق افتاد: استخراج‌کنندگان و توسعه‌دهندگانی که می‌خواستند اندازه بلوک افزایش پیدا کند جدا شدند و یک رمز ارز جدید به نام بیت کوین کش را ایجاد کردند.
در جولای ۲۰۱۶ نیز هارد فورک اتریوم (ETH) رخ داد. هارد فورک اتریوم به این دلیل اتفاق افتاد که هکرها در سال ۲۰۱۶ از نقص‌های یک قرارداد هوشمند به نام DAO بر روی شبکه سوء استفاده کردند و در پاسخ به آن هارد فورک رخ داد تا همه تراکنش‌های مرتبط با این هک نقض شود و در نتیجه، مشارکت‌کنندگان در پروژه DAO، دارایی‌های خود را پس بگیرند. با این حال، برخی از افراد جامعه اتریوم با این اتفاق مخالف بودند و تصمیم گرفتند که به کار با بلاک چین اصلی اتریوم ادامه دهند و نام آن را اتریوم کلاسیک (ETC) در نظر گرفتند.
هارد فورک چگونه ایجاد می‌شود؟
برای درک نحوه وقوع هارد فورک مهم است در ابتدا نحوه عملکرد بلاک چین را در نظر بگیرید. بلاک چین، یک دفتر کل دیجیتال است که بین کاربران توزیع شده و تشکیل شده از بلوک‌های حاوی تراکنش‌های قبلی و سایر اطلاعات است. این اطلاعات شامل مجموعه‌ای از دستورالعمل‌هاست که پروتکل نام دارد و نحوه عملکرد شبکه بلاک چین را دیکته می‌کند.
از آنجایی که بلاک چین غیرمتمرکز است، هر تغییری در پروتکل آن نیاز به رای‌گیری و تایید توسط جامعه کاربران آن دارد. برای اینکه تغییرات عمده‌ای در شبکه موجود ایجاد شود یا اختلاف نظرها در مورد نحوه توسعه شبکه حل شود، ممکن است به هاردفورک رای داده شود و یک بلاک چین کاملا جدید ایجاد گردد. در این مرحله، توسعه‌دهندگان می‌توانند از میان دو شبکه، یکی را انتخاب کنند.
چرا Hardfork ایجاد می‌شود؟
به‌طور کلی، هارد فورک بلاک چین به‌عنوان راهی برای رفع نیازهای جامعه استفاده‌کننده از یک رمز ارز خاص رخ می‌دهد. بنابراین، این تغییر اساسی می‌تواند به دلایل متعددی ایجاد شود که برخی از مهم‌ترین موارد از میان آن‌ها عبارت‌اند از:
- معرفی ویژگی‌های جدید
- شناسایی تهدیدهای امنیتی و مقابله با آن‌ها
- حل اختلاف میان کاربران ارز دیجیتال
- بازگرداندن تراکنش‌های بلاک چین
- تغییر ساختار کارمزد یا پاداش استخراج
- بازنگری در کدهایی که به‌سادگی قابل‌اصلاح نیستند
Hardfork چه مزایا و معایبی دارد؟
هارد فورک مزایای متعددی را به همراه دارد. این تغییرات اساسی در شبکه می‌توانند مشکلات امنیتی را برطرف کنند یا عملکرد یک پلتفرم بلاک چین را بهبود ببخشند. همچنین، می‌توانند پاداش استخراج رمز ارز و نحوه عملکرد استخراج‌کنندگان را تغییر دهند. علاوه بر این، می‌توانند به مشارکت‌کنندگان در شبکه این فرصت را بدهند که اگر با یکدیگر اختلاف نظر دارند راه خود را از هم جدا کنند. با این وجود، هارد فورک معایبی نیز دارد که از میان آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ممکن است در هنگام جدایی دو شبکه و ایجاد رمز ارز جدید، سرمایه‌گذاران دچار سردرگمی شوند.
- ممکن است هکرها بتوانند از نقاط ضعف شبکه پس از هاردفورک سوء استفاده کنند و حمله ۵۱ درصدی (۵۱% Attack) یا حمله بازپخش (Replay Attack) اتفاق بیفتد.
- نسخه قدیمی بلاک چین همچنان می‌تواند وجود داشته باشد، حتی اگر نقص‌های امنیتی یا عملکردی آن باعث ایجاد هارد فورک شده باشد.
هارد فورک چه تفاوتی با سافت فورک دارد؟
سافت فورک را می‌توان مانند یک ارتقای جزئی نرم‌افزاری و مشابه با به‌روزرسانی‌هایی که اغلب برای گوشی‌های هوشمند اتفاق می‌افتند در نظر گرفت. اگر به‌روزرسانی‌ها فورا دانلود نشوند، عملکرد دستگاه‌ها همچنان معتبر است. سافت فورک بلاک چین نیز به شیوه‌ای مشابه اتفاق می‌افتد.
به‌روزرسانی‌هایی که در سافت فورک رخ می‌دهند با نسخه‌های قدیمی نرم‌افزار بلاک چین سازگار هستند. این امر با هارد فورک که در آن ارتقا با نسخه‌های قدیمی‌تر بلاک چین سازگار نیست در تضاد است. در واقع، وقتی سافت فورک اتفاق می‌افتد، برخی نودها ممکن است از نرم‌افزار جدیدتر استفاده کنند و برخی ممکن است همچنان با نسخه قدیمی‌تر کار کنند و البته ارتباط آن‌ها با یکدیگر حفظ شود. در این شرایط، نسخه قدیمی‌تر همچنان در شبکه باقی می‌ماند.
یک نمونه از سافت فورک، سگویت (SegWit) نام دارد که نسخه کوتاه‌شده Segregated Witness است. در سال ۲۰۱۵، جامعه بیت کوین به دنبال راهکاری بود تا از طریق آن زمان تراکنش‌ها را سرعت ببخشد. بنابراین، آن‌ها سگویت را به‌عنوان راهی برای آزاد کردن فضای درون بلوک‌ها توسعه دادند تا بلوک‌ها بتوانند تراکنش‌های بیشتری را در خود جای دهند. توسعه دهندگان تغییرات را فعال کردند اما بلوک‌های قبلی که فضای آزاد نداشتند باز هم می‌توانستند با بلوک‌های جدید تعامل داشته باشند. بنابراین، این تغییر یک سافت فورک محسوب می‌شد.
سگویت در واقع بر روی فناوری زیربنایی ارز دیجیتال تاثیر می‌گذاشت و یک ارز دیجیتال کاملا جدید را توسعه نمی‌داد. با این حال، وقتی اعضای جامعه بیت کوین احساس کردند سگویت هنوز به اندازه کافی سریع نیست، هارد فورک بیت کوین را آغاز کردند که همانطور که مطرح کردیم باعث ایجاد بیت کوین کش شد.
هاردفورک چه تاثیری بر سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال دارد؟
مانند تمام تکنولوژی‌های نرم‌افزاری، هارد فورک‌ها در صنعت بلاک چین و ارز دیجیتال غیرمعمول نیستند. تغییرات اساسی اغلب برای بهبود عملکرد و امنیت شبکه بلاک چین پیشنهاد می‌شوند و گاهی اوقات نیز منجر به ایجاد یک ارز دیجیتال جدید می‌گردند. به همین دلیل، برای فردی که در زمینه سرمایه‌گذاری در بازار رمز ارزها فعال است، به‌روز بودن در مورد تغییرات پیشنهادی دارایی‌های ارز دیجیتال بسیار مهم است زیرا این تغییرات می‌توانند بر پورتفولیوی رمز ارز شما تاثیر بگذارند.
به یاد داشته باشید صنعت ارز دیجیتال یک صنعت جوان و به‌سرعت در حال تحول است. تاثیر هارد فورک بر قیمت رمز ارزها انکار ناپذیر است. تغییرات در پروتکل بلاک چین می‌تواند تاثیر شدیدی بر ارزش دارایی‌های ارز دیجیتال شما داشته باشد. بنابراین، اگر قصد خرید بیت کوین یا هر رمز ارز دیگری را دارید به‌خصوص اگر در این زمینه تازه‌کار هستید یا هنوز در حال یادگیری در مورد نحوه عملکرد بلاک چین هستید، حتما در این راه محتاطانه قدم بردارید.
در پایان، همانطور که مطرح کردیم هاردفورک ابزاری برای تقویت بلاک چین و اکوسیستم رمز ارزها محسوب می‌شود و با سافت فورک تفاوت قابل‌توجهی دارد. در حالی که تغییرات اساسی ناشی از هاردفورک به بهبود سیستم کمک می‌کنند، به ایجاد نرم‌افزار و ارزهای دیجیتال جدید منجر می‌شوند. با این حال، هارد فورک باعث نوسانات قیمتی در بازار رمز ارز می‌شود. بنابراین، قبل از خرید رمز ارزها مهم است که در مورد دارایی‌های ارز دیجیتال و ریسک‌ها و شرایط سرمایه‌گذاری ایمن اطلاعات کافی داشته باشید.
