دانشجویانی که قصد چاپ مقاله خود را در یک نشریه تخصصی بین‌المللی دارند، بهتر است با اصطلاحات مهم و اختصاصی فرایند ارسال، داوری، ویرایش و چاپ مقاله آشنایی داشته باشند. در این مقاله به طور خلاصه به اصطلاحات کاربردی مقاله‌نویسی به زبان انگلیسی و انتشار آن در مجلات علمی بین‌المللی پرداخته‌ایم.
انتشار مقاله در ژورنال‌های بین‌المللی برای دانشجویان و محققان ایرانی مزایای بسیار زیادی دارد که می‌تواند مسیر تحصیلی و حرفه‌ای آن‌ها را به شدت تحت‌تاثیر قرار دهد. افزایش اعتبار علمی، داشتن رزومه غنی و شناخته شدن فعالیت پژوهشی دانشجو در سطح بین‌المللی برخی از این دلایل هستند. حال چنانچه قصد اپلای برای دانشگاه‌ها یا موسسات آموزشی خارج از کشور داشته باشید این فعالیت‌ها می‌توانند شانس پذیرش در دوره‌های تحصیلات تکمیلی، اخذ بورسیه و فرصت‌های شغلی بهتر را افزایش دهند.
در ادامه، فهرستی از اصطلاحات کلیدی مربوط به نگارش و انتشار مقاله در مجلات علمی خارجی گرد آورده‌ایم. ممکن است بعضی از این اصطلاحات بسته به ژورنال و رشته تخصصی مربوطه معنای متفاوتی داشته باشند. در این مقاله اصطلاحات کلی این حوزه را به سه گروه دسته‌بندی کرده‌ایم:
۱. اصطلاحات ارسال، داوری و انتشار مقاله
۲. اصطلاحات بخش‌های مختلف یک مقاله و مجله
۳. اصطلاحات مرتبط با پژوهش و اخلاق علمی
۱. اصطلاحات ارسال، داوری و انتشار مقاله
این اصطلاحات به مراحل مختلفی که یک مقاله از زمان نگارش تا انتشار طی می‌کند، مربوط می‌شوند و شامل مراحل ارسال اولیه، بررسی توسط داوران، ویرایش و اصلاحات و در نهایت انتشار آن در مجله تخصصی موردنظر می‌شوند.
| اصطلاحات ارسال، داوری و انتشار مقاله | معادل فارسی | توضیحات |
|---|---|---|
| Accept | پذیرش | نتیجه تمام تلاش‌ها برای نگارش مقاله با این اصطلاح مشخص می‌شود. Accept به مفهوم پذیرفته شدن مقاله است و در این زمان بنا بر درخواست ژورنال می‌بایست مقاله را برای چاپ نهایی آماده کنید. |
| Author’s Correction | اصطلاحات نویسنده | اصلاحات نویسنده به تغییرات و ویرایش‌هایی گفته می‌شود که نویسنده یا نویسندگان یک مقاله پس از ارسال اولیه و دریافت نظرات داوران یا ویراستاران مجله، در نسخه نهایی مقاله اعمال می‌کنند. این اصلاحات معمولا در پاسخ به نظرات و پیشنهادهای دریافتی انجام می‌شود و هدف از آن‌ها بهبود کیفیت مقاله و رفع ایرادات احتمالی است. |
| Copy edit | ویرایش نسخه نهایی | ویرایش نسخه نهایی به فرایند ویرایش عمیق‌تر متن گفته می‌شود که شامل بررسی ساختار جمله‌ها، وضوح عبارات، یکپارچگی متن و تطابق با سبک نگارشی مجله است. در این مرحله، ویراستار به دنبال بهبود روان‌خوانی متن، رفع ابهامات و اطمینان از انتقال دقیق مفاهیم است. |
| Editor | سردبیر | سردبیر مسئولیت کلی یک مجله علمی را به عهده دارد و معمولا تصمیم نهایی را در مورد پذیرش یا رد یک مقاله بر عهده دارد. سردبیر مقاله ارسال شده را برای کمیته‌ای متشکل از دو تا چهار نفر برای بررسی ارسال می‌کند. این افراد درواقع داوران مقاله هستند که در زمینه علمی مقاله ارسال شده تخصص دارند و نظر خود را به سردبیر ارسال می‌کنند. |
| Gally Proof | نسخه گالی | گالی پروف نسخه پیش‌نمایش یک مقاله است که قبل از چاپ نهایی یا انتشار آنلاین، برای بررسی نهایی و اصلاحات به نویسنده ارسال می‌شود. این نسخه به نویسنده اجازه می‌دهد تا هرگونه خطا یا نقصی را که ممکن است در مراحل قبلی ویرایش از قلم افتاده باشد، بررسی و اصلاح کند. |
| Major revision | اصلاحات عمده | اصلاحات اساسی در مقاله هستند و پس از اعمال، به‌طور مجدد توسط داور بررسی می‌شوند. |
| Manuscript | پیش‌نویس مقاله | تا زمانی که مقاله در نشریه‌ای چاپ نشده باشد به آن Manuscript می‌گویند. درواقع پیش‌نویس مقاله نسخه دست‌نویس آن است و پس از چاپ مقاله، آن را paper یا article می‌نامند. |
| Manuscript NO | کد شناسایی مقاله | پس از ارسال مقاله یک کد اختصاصی از طرف ژورنال برای مقاله در نظر گرفته می‌شود که به آن manuscript NO گفته می‌شود که در مراحل بعدی مانند پیگیری وضعیت مقاله یا ارجاع از این کد استفاده خواهد شد. |
| Minor revision | اصلاحات جزئی | اگر داوران پس از بررسی مقاله، تغییرات جزئی را پیشنهاد کنند، مقاله نیاز به اصلاحات جزئی دارد. این تغییرات معمولا شامل ویرایش‌های زبانی، اصلاح برخی بخش‌های روش‌شناسی یا افزودن اطلاعات اضافی است. |
| Peer review | داوری همتا | فرایندی که در آن مقاله ارسالی توسط متخصصان همان حوزه (همتاها) ارزیابی می‌شود را داوری همتا می‌گویند. داوران، مقاله را از نظر اصالت، روش‌شناسی، نتایج و نتیجه‌گیری بررسی کرده و نظرات خود را به سردبیر مجله ارائه می‌دهند. هدف از داوری همتا، تضمین کیفیت مقالات منتشر شده و اطمینان از صحت علمی آن‌ها است. |
| Proof read | ویرایش نهایی | ویرایش نهایی به فرایند دقیق بررسی متن از نظر غلط‌های املایی، دستوری، نگارشی و تایپی گفته می‌شود. هدف از این کار اطمینان از صحت و دقت نهایی متن قبل از چاپ است. در این مرحله، ویراستار به دنبال اصلاح خطاهای جزئی و ظریفی است که ممکن است در مراحل قبلی ویرایش از نظر دور مانده باشند. |
| Refereeing | داوری | در برخی از ژورنال‌ها به‌جای Review از اصطلاح Refereeing استفاده می‌شود که به معنی داوری مقالات است. |
| Reject | رد شدن (ریجکت شدن مقاله) | Reject به معنای رد شدن مقاله برای انتشار در ژورنال موردنظر است ولی به مفهوم عدم اعتبار مقاله نیست. هر ژورنال با توجه به مقررات و استانداردهایی که دارد زمینه به خصوصی را در حیطه کاری خود قرار می‌دهد. مقاله رد شده از استانداردهای لازم این نشریه برخوردار نیست ولی می‌توان مقاله را برای دیگر نشریات ارسال کرد و منتظر بررسی مجدد مقاله شد. بسیار دیده‌شده مقالات Reject شده در ژورنال دیگری Accept شوند. |
| Resubmit | ارسال مجدد | اگر مقاله در مرحله Revise نیاز به تغییرات بنیادی داشته باشد مقاله در اصطلاح Resubmit می‌شود و به این معنی است که مقاله باید از ابتدا بازنگری شود و برخی از قسمت‌ها پس از حذف یا اضافه شدن، مجددا ارسال و بررسی شود. در این مرحله توصیه می‌شود مقاله را برای نشریات دیگر ارسال کنید. |
| Revise | تجدیدنظر | اصطلاح Revise به معنی وجود اشکالی در مقاله است که نیاز به تجدیدنظر و اصلاحاتی دارد. Minor Revise ایرادات جزئی هستند که پس از برطرف شدن، توسط Editor مورد کارشناسی قرار می‌گیرند؛ ولی اصطلاح Major Revise در هنگام مواجه با این اصطلاح، مقاله نیاز به تجدیدنظر دارد و بهتر است قسمت‌های تغییر داده‌شده را هایلایت کنید تا روند بررسی با سرعت بیشتری انجام شود. |
| Reviewer | داور | داور فردی متخصص در حوزه موضوعی مقاله است که وظیفه ارزیابی مقاله ارسالی را بر عهده دارد. داوران معمولا اساتید دانشگاه، پژوهشگران یا متخصصان صنعتی هستند. |
| Submit | ارسال مقاله | به فرایند ارسال مقاله به یک ژورنال، Submit گفته می‌شود. این اصطلاح تنها نشان‌دهنده ارسال مقاله بوده و برای فرستنده امتیازی بوجود نمی‌آورد؛ زیرا Submit شدن یک مقاله لزوما منجر به پذیرش برای انتشار نخواهد شد. Submit کردن و ارسال مقاله زیر نظر استاد راهنما می‌تواند در جلسه دفاع از پایان‌نامه به نفع شما تمام شود. |
| Typesetting | حروف‌چینی | به فرایند چیدمان و قالب‌بندی نهایی یک مقاله، پس از ویرایش و تایید، گفته می‌شود. در این مرحله، عناصر مختلف مقاله مانند متن، تصاویر، جداول و فرمول‌ها به صورت حرفه‌ای و مطابق با استانداردهای مجله چیده می‌شوند تا نسخه نهایی برای چاپ یا انتشار آنلاین آماده شود. |
| Under review | در حال بررسی | این اصطلاح به معنای آن است که مقاله ارسالی در حال حاضر در مرحله داوری همتا قرار دارد و هنوز تصمیمی در مورد پذیرش یا رد آن گرفته نشده است. |
۲. اصطلاحات بخش‌های یک مقاله و مجله
این اصطلاحات به عناصر اصلی یک مقاله و مجله مانند ساختار یک مقاله و اطلاعات آماری مجله علمی اشاره دارند.
| اصطلاحات ویرایش و چاپ مقاله | معادل فارسی | توضیحات |
|---|---|---|
| Abstract | چکیده | چکیده یک خلاصه کوتاه و جامع از کل مقاله است که در ابتدای آن قرار می‌گیرد. چکیده باید حاوی هدف پژوهش، روش‌شناسی، نتایج اصلی و نتیجه‌گیری باشد تا خواننده بتواند به سرعت با موضوع مقاله آشنا شود و تصمیم بگیرد که آیا مطالعه کامل مقاله برای او مفید است یا خیر. |
| Article | مقاله | مقاله به نوشته‌ای گفته می‌شود که نتایج یک پژوهش یا بررسی علمی را ارائه می‌دهد. مقالات معمولا در ژورنال‌های علمی منتشر می‌شوند و شامل بخش‌هایی مانند چکیده، مقدمه، روش‌شناسی، نتایج، بحث و نتیجه‌گیری هستند. |
| Bibliography | فهرست منابع | فهرست کاملی از منابعی است که در نگارش مقاله به آن‌ها ارجاع شده است. این فهرست معمولا در انتهای مقاله قرار می‌گیرد و شامل مشخصات کامل هر منبع (نام نویسندگان، عنوان مقاله یا کتاب، نام نشریه، سال انتشار، صفحات و غیره) می‌شود. |
| Citation | ارجاع | اشاره به یک منبع (مقاله، کتاب، وب‌سایت و …) در متن یک مقاله است. ارجاع‌ها به خواننده اجازه می‌دهند تا به منابع اصلی دسترسی پیدا کند. |
| Corresponding author | نویسنده مسئول مکاتبات | یکی از نویسندگان مقاله است که مسئولیت ارتباط با سردبیر ژورنال و پاسخگویی به سوالات را بر عهده دارد. |
| Cover letter | کاور لتر | نامه‌ای است که نویسنده همراه با مقاله برای سردبیر می‌فرستد. در این نامه، نویسنده به طور خلاصه به اهمیت موضوع پژوهش، نوآوری‌های مطالعه و دلایل ارسال مقاله به آن مجله خاص اشاره می‌کند. |
| Issue | شماره مجله یا نسخه | هر شماره از یک ژورنال شامل مجموعه‌ای از مقالات است که در یک دوره زمانی مشخص منتشر می‌شود. شماره‌ها معمولا به صورت متوالی شماره‌گذاری می‌شوند. |
| Journal | مجله | به مجلات خارجی ژورنال گفته می‌شود و در اصطلاح دانشگاهی، همان نشریه و مجله‌ای است که مقاله خود را به آن ارسال می‌کنید. برخی از ژورنال‌ها به‌صورت هرساله و یا دو سال یک‌بار منتشر می‌شوند که از اعتبار بیشتری برخوردارند و قوانین سختی برای پذیرش مقالات علمی دارند و برخی به صورت فصلنامه، ماهنامه و یا هفته‌نامه می‌باشند. لازم است تا قبل از ارسال مقاله از زمان و نحوه انتشار ژورنال مطلع شوید. |
| ISSN | شماره استاندارد بین‌المللی پیایند | ISSN یک کد شناسایی منحصر به فرد برای هر نشریه پیاپی، از جمله ژورنال‌ها، است. این شماره به صورت جهانی برای شناسایی و تمایز بین نشریات مختلف استفاده می‌شود. |
| DOI | شناسه دیجیتالی | DOI یک شناسه دیجیتالی منحصر به فرد برای هر سند الکترونیکی، از جمله مقالات علمی، است. این شناسه به شما امکان می‌دهد تا به راحتی هر سند را در اینترنت پیدا و به آن دسترسی داشته باشید. |
| Impact Factor | ضریب تاثیر | ضریب تاثیر معیاری عددی است که برای سنجش میزان اهمیت و نفوذ یک مجله علمی استفاده می‌شود. به عبارت ساده‌تر، ضریب تاثیر نشان می‌دهد که به طور متوسط، مقالات منتشر شده در یک مجله چند بار در سال‌های اخیر توسط سایر پژوهشگران به عنوان مرجع مورد استناد قرار گرفته‌اند. |
| Volume | جلد | جلد مجموعه کاملی از شماره‌های یک ژورنال در یک دوره زمانی خاص (معمولا یک سال) است. |
۳. اصطلاحات مرتبط با پژوهش و اخلاق علمی
این اصطلاحات به مفاهیم کلی‌تری در حوزه پژوهش و اخلاق علمی مانند اهمیت اخلاق در پژوهش، نحوه اجتناب از سرقت ادبی و معیارهای ارزیابی کیفیت یک پژوهش (اعتبار و قابلیت اعتماد) اشاره دارند.
| اصطلاحات مرتبط با پژوهش و اخلاق علمی | معادل فارسی | توضیحات |
|---|---|---|
| Bias | سوگیری | تعصب به معنای گرایش ذهنی یا پیشداوری نسبت به یک موضوع خاص است که می‌تواند بر نتایج پژوهش تأثیر بگذارد. تعصبات می‌توانند آگاهانه یا ناخودآگاه باشند و به دلایل مختلفی مانند باورهای شخصی، تجربیات گذشته، یا فشارهای اجتماعی ایجاد شوند. پژوهشگران باید تلاش کنند تا تعصبات خود را شناسایی کرده و اثرات آن را بر پژوهش خود به حداقل برسانند. |
| Conference | کنفرانس | کنفرانس رویدادی علمی است که در آن پژوهشگران از سراسر جهان گرد هم می‌آیند تا یافته‌های پژوهشی خود را ارائه دهند و با یکدیگر به تبادل نظر بپردازند. کنفرانس‌ها معمولا در زمینه‌های تخصصی برگزار می‌شوند و فرصتی برای شبکه‌سازی و ایجاد ارتباطات علمی فراهم می‌کنند. |
| Ethics | اخلاق در پژوهش | اخلاق در پژوهش به مجموعه اصول و ارزش‌هایی گفته می‌شود که پژوهشگران باید در انجام پژوهش‌های خود به آن‌ها پایبند باشند. اصول اخلاقی در پژوهش شامل صداقت، امانتداری، عدالت، احترام به حقوق دیگران و مسئولیت‌پذیری است. رعایت اصول اخلاقی در پژوهش برای حفظ اعتبار علم و جلوگیری از سوءاستفاده از نتایج پژوهشی ضروری است. |
| Open Source | دسترسی آزاد | به منابعی گفته می‌شود که دسترسی به آن‌ها برای همه آزاد بوده و امکان استفاده، تغییر و توزیع مجدد آن‌ها وجود دارد. در حوزه انتشارات علمی، برخی مجلات دسترسی آزاد به مقالات خود را فراهم می‌کنند. |
| Plagiarism | سرقت ادبی | سرقت ادبی به معنای استفاده غیرمجاز از ایده‌ها، متن یا آثار دیگران بدون ذکر منبع و ارائه آن‌ها به عنوان کار خود است. سرقت ادبی یکی از جدی‌ترین تخلفات علمی است و می‌تواند عواقب جدی برای پژوهشگر داشته باشد. |
| Reliability | پایایی | قابلیت اعتماد به معنای ثبات و پایداری نتایج یک پژوهش است. اگر یک پژوهش قابل اعتماد باشد، نتایج آن در صورت تکرار آزمایش‌ها یا مطالعات مشابه، قابل تکرار خواهد بود. |
| Validity | روایی | قابلیت روایی به معنای صحت و درستی نتایج یک پژوهش است. یک پژوهش معتبر، واقعیت‌های موجود را به درستی منعکس می‌کند و به پرسش‌های پژوهشی پاسخ می‌دهد. |
| Research Article/Research Paper | مقاله علمی | هر دو این اصطلاح به معنای مقاله علمی یا پژوهش علمی هستند. انتخاب بین این دو اصطلاح ممکن است به مجله یا سبک انتشار خاصی بستگی داشته باشد. |
نکات کلی درباره چاپ مقاله
- دانستن مراحل مختلف فرایند چاپ مقاله به شما کمک می‌کند تا با اصطلاحات مرتبط بهتر آشنا شوید و در هر مرحله بدانید چه انتظاری باید داشته باشید.
- هر ژورنال دارای دستورالعمل‌های خاصی برای نگارش و ارسال مقاله است. قبل از ارسال مقاله، این دستورالعمل‌ها را به دقت مطالعه کنید.
- ابزارهای ویرایشی مختلفی مانند گرامرلی و همینگوی ادیتور برای بهبود کیفیت نگارش مقاله وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
